Leiden staat bekend om haar prachtige hofjes. Er zijn er 35. Een hofje is een binnenplaats met kleine huisjes voor ouderen met weinig geld. Zij mochten er gratis wonen. Daarnaast kregen ze elke dag gratis brood om te eten, turf om het warm te stoken en bier om te drinken (want het water was verontreinigd). Dat waren nog eens tijden. Elke dag gratis bier. Helaas is dat nu afgeschaft in Leiden.
Hofje Sint Anna Aalmoeshuis
Aan de Middelstegracht is de ingang van het Sint Anna Aalmoeshofje. Het is één van de oudste hofjes van Leiden uit 1492. In die tijd was Leiden nog katholiek en het hofje werd vernoemd naar de heilige Anna, de oma van Jezus. Het is het enige Leidse hofje waar ook een kapel in staat. In 1566 woedde er in Leiden een beeldenstorm waarbij veel werd vernield. De plunderaars vergaten echter dat er in dit hofje ook een kapel stond. Hierdoor kunnen we het enige originele Leidse altaar uit de 15e eeuw hier nog steeds zien. In de kapelramen bevinden zich de oudste gebrandschilderde glazen van Nederland.
De priester bleef overnachten
In de kapel mocht alleen de mis voor de 13 dames die in het hofje worden opgedragen. Voor deze mis kwam er elke week een priester uit Utrecht op zijn paard naar het Annahofje gegaloppeerd. Voor hem werd er op de eerste verdieping een bedstee ingericht, zodat hij kon overnachten.
Het is nu nog steeds een hofje voor alleenstaande vrouwen. Toen ik aan één van de dames vroeg of de pastoor altijd alleen in de bedstee kroop, kwam het veelzeggende antwoord: ‘wat denk je zelf?’ Deze vriendelijke dame vertrouwde mij ook toe dat de rand van de po, die naast de bedstede stond voor de pastoor, door één van de dames toen bekleed was, zodat de pastoor wat zachter kon zitten.
In 1574 verloor de kapel zijn religieuze functie. Het is nu een piepklein museum en op zaterdagmiddag tussen 2 en 4 is de kapel (met bedstee en po) te bezichtigen tegen een kleine vergoeding. Het is één van de mooiste hofjes van Leiden.
Tekst en foto’s: Willem Hogendoorn
Zelf een stadswandeling met gids door Leiden?
Ga op pad met een van onze kundige stadsgidsen van Groepswijzer.nl. Kies voor de algemeen historische wandeling of één van onze themawandelingen.